Svake godine u Italiji se proizvede više od 40 miliona boca ovog žestokog pića. Pravi se od komine i pulpe grožđa. Legenda kaže da je rimski legionar, još u prvom veku nove ere, iz Egipta doneo aparat za destilaciju alkohola. Prema pisanju istoričara Luiđija Papo, godine 511. u regiji Furlanija uzgajivači grožđa, osim vina proizvode žestoko piće – grapu. Međutim, prva savremena destilacija parom počela je 1779. godine u destileriji Bartolo Nardini u mestu Basano del grapa
Ovaj šarmantni gradić sa 42.000 stanovnika, nalazi se na 30 kilometara od Vićence i poznat je po starom drvenom mostu koji je projektovao Andrea Paladio 1569. godine. Smešten ispod planinskih vrhova Alpa, na prelepoj, bistroj reci Brenta, privlači brojne turiste raznovrsnim atrakcijama. Sam most datira iz 13 veka, ali ga je rekonstruisao i dizajnirao prema današnjem izgredu veliki Paladio, utemeljitelj savremenog arhitektonskog stila i konstrukcije. Ceo most je od drveta, natkriven je, dobro očuvan, ali i više puta obnavljan zbog čestih ratova u ovom kraju.
Basano del grapa je poput scenografije za film o životu u srednjem veku. Stare kaldrmisane ulice, većina zgrada iz perioda od 12 – 15. veka, drveni most koji spaja zelenu obalu sa srcem grada, dvorci, tvrđave, crkve i manastiri. Grad je prepun muzeja, luksuznih restorana, parkova sa vidikovcima, ali i destilerija koje proizvode grapu.
Grapa je autohtono italijansko piće zaštićenog imena. Nije dozvoljeno van Italije proizvoditi alkohol pod ovim nazivom. Samo se u Urugvaju pravi „grapamiel“ (grapa s medom) – no tamo ne važe evropski propisi. Veruje se da ime grapa potiče od regije Basano del grapa, te nije čudno što ceo ovaj grad predstavlja muzej ovog pića.
Grapa se pravi od pulpe i komine različitih sorti grožđa. Od procenta pulpe u masi, od ukusa grožđa, dužine odležavanja i vrste drvenih bačvi u kojima se čuva, zavisiće i kvalitet pića. Oni koji posete neku od destilerija, otkriće brojne tajne o proizvodnji grape. Za najkvalitetniju grapu koristi se isključivo pulpa bez komine. Mlada grapa puni se u flaše nakon dodatne filtracije od ostataka biljnih ulja. Većina pića šalje se na odležavanje u drvene bačve. Za lakše vrste, koristi se višnjino ili trešnjino drvo, dok jače grape stoje u hrastovim, jasenovim ili bagremovim burićima. Od svega ovog, postoje različite grape: govana – mlada, pitka odležala u staklenim ili prohromskim posudama; aromatika – dobijena od aromatičnih vrta loze; afinata – odležala u bačvama godinu dana; invećiata – flašira se nakon 1 – 2 godine u buretu; reserva – flašira se posle više od 2 godine; aromatizata – piće koje se naknadno, veštački aromatizuje nekim biljnim uljem.
Koliko je grapa važna za turizam grada, svedoči Muzej grape – Poli muzeo dela grapa osnovan 1993. Izložba je organizovana u pet celina i prikazuje istoriju tradicije pravljenja ovog pića, stare mašine za destilaciju, proces savremene proizvodnje, izložbu lokalnih kolekcija grape. U posebnoj prostoriji se mogu degustirati i kupiti pića destilerije Poli.
Basano del grapa privlači brojne turiste prevashodno drvenim mostom Ponte vekio, ali su brojne i druge znamenitosti koje treba videti. Sa starog Paladijevog mosta u grad se ulazi direktno uz destileriju Graperija Nardini. Ovde obavezno treba posetiti izložbu viševekovnih aparata za destilaciju i degustirati brojne grape (ulaz je besplatan).
Nedaleko odatle, stiže se na Piacu dela liberta – tipičan trg regije Veneto. Sa dva visoka postamenta, grad čuvaju zaštitnik mesta – San Basijano i statua krilatog lava Svetog Marka. Trgom dominira barokna katedrala San Đovani Batista sa gradskom lođom iz 15.veka. Oko trga, nižu se arkade kafića i prodavnica. Četvrtkom i subotom, trg postaje živopisna pijaca na kojoj se prodaju proizvodi ovog kraja: hrana, piće, odeća, obuća, umetnički predmeti, antikviteti… u danima velikih praznika, pijaca se širi na susedni trg – Piaca Garibaldi sa bazilikom San Franćesko – crkva zadivljujuće arhitekture 12. veka koja čuva vredne freske iz 15. veka.
Panoramom grada dominiraju zamak i tvrđava Elezini iz 12. veka. Sagradila ih je porodica Elezini kao svoj dom i utvrđenje za garnizon vojnika koji su ih čuvali. Unutar utvrđenja je crkva Santa Marija koju je biskup poklonio bogatoj porodici. Danas je kompleks u fazi dugogodišnje restauracije, te se može posetiti samo dvorište, crkva, ali i pozorište koje ima periodična gostovanja i predstave.
U centru grada nalazi se srednjovekovni manastir koji je pretvoren u gradski muzej. Izuzetno dobro opremljen, kako predmetima koji govore o istoriji i kulturi regije Basano del grapa (arheološke iskopine, stari novac, keramika, dragulji i nakit…), tako i vrednim slikama najvećih svetskih stvaralaca (Rembrant, Jakopo Basano, Spanjoleti, Antonio Kanova, Đanbatista Tijepolo…).
U Basano del grapa postoji još nekoliko zanimljivih muzeja. Muzej stakla i keramike u palati porodice Fabris sa vrednom kolekcijim bojenog stakla, porcelana i keramike. Potpuno neočekivano za ovaj kraj, u zelenilu predgrađa u vili Erizo, smešten je Hemingvejev muzej. Veliki pisac je tokom Prvog svetskog rata u ovoj vili boravio kao vozač hitne pomoći. Kao zahvalnost, stanovnici ovog kraja su prikupili ogroman broj ličnih Hemingvejevih predmeta, knjiga i fotografija iz ratnog perioda – dovljno za muzej na dva sprata.
U prizemlju prelepe gradske palate iz 17. veka u kojoj su boravile brojne poznate ličnosti, poput Napoleona Bonaparte, smeštena je fascinantna kolekcija stare knjižare i biblioteke. Jedinstveni ambijent starog dvorca ukrašenog freskama i skulpturama, obogaćen je ogromnim brojem retkih knjiga. Karneval umetnosti na jednom mestu kompletiraju gostovanja muzičara koji koriste besprekornu akustiku kamenih odaja.
Basano del grapa je mesto za koje se mora odvojiti jedan dan boravka u regiji Veneto. Luksuzni restorani, ambijent srednjovekovnog grada umetnosti, stari drveni most, zelene obale reke Brenta, opojna grapa…
Tekst i foto: Branka Bošnjak
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, budite u toku sa novostima i zanimljivostima iz turizma i ugostiteljstva.
