Šta vezuje Srbe za Stoni Beograd?
Gradova-imenjaka Beograda ima širom sveta. Još je u XV veku turski putopisac Evlija Čelebija pisao da postoje četiri Beograda, po jedan u Srbiji, Rumuniji, Albaniji i Mađarskoj. „Beli gradovi“ se mogu naći i u Rusiji, Poljskoj, Hrvatskoj, SAD… Međutim, samo dva Beograda su bila sedišta kraljeva – glavni grad Srbije i Stoni Beograd (Sekešfehervar)u Mađarskoj
Kraljevski grad
Stoni Beograd ili „Sekešfehervar“, kako ga zovu Mađari, nalazi se na 50ak kilometara od Budimpešte, nedaleko od jezera Balaton. Reč „stoni“ iz imena označava „presto“, jer su se u ovom gradu krunisali mađarski kraljevi, čak 43 njih, od čega je 15 kraljeva i sahranjeno u ovde. Stoni Beograd je bio i prestonica Mađarske od XII veka, pa do 1543, kada su ga Turci osvojili. Stoni Beograd je danas deveti najveći grad Mađarske, veliko ekonomsko, železničko i putno raskršće, a ponosi se i bogatim sportskim i kulturnim životom.
Stoni Beograd (Sekešfehervar ) i Srbi
Od XV veka, u Stonom Beogradu počinju da se naseljavaju Srbi, kojima je ugarski kralj Matija Korvin dozvolio da se nastane u različitim delovima Mađarske u zamenu za njihovu vojnu službu. Do XVIII veka, oko 300 Srba je živelo u Stonom Beogradu, a 1772. godine, na mestu stare crkve, izgrađena je Jovandanjska crkva. Jovandanjska crkva se nalazi u Srpskoj četvrti, a sama crkva i četvrt su renovirane osamdesetih godina XX veka, za šta je Stoni Beograd dobio Evropsku nagradu za zaštitu spomenika. U poređenju s drugim crkvama u gradu, Jovandanjska crkva spolja izgleda skromno, ali zato njen barokni enterijer odlikuje raskoš. U Stonom Beogradu živela je, radila i umrla čuvena srpska slikarka Katarina Ivanović, koja je bila prva počasna članica Srpske akademije nauka i umetnosti.
Muzej na otvorenom Palotvarošu
Kvart Palotvaroš je nastao spajanjem dva stara naselja – četvrti Siget i Srpske četvrti. Srpska četvrt i dalje čuva atmosferu iz XVII i XVIII veka, kada su ovaj kraj naseljavali trgovci i zanatlije. Centar ove četvrti bila je Srpska ulica u kojoj se nalazi i Jovandanjska crkva, a nekada su tu bile i srpska škola, kao i kuće viđenijih srpskih porodica, ali i običnih seljaka i zanatlija. U svakodnevni život Srba u Stonom Beogradu moguće je zaviriti u Srpskoj ulici broj 11, gde se nalazi Kuća Danice Čikoš, koja je i dalje opremljena originalnim nameštajem iz XVIII veka. Cela oblast Palotvaroš danas predstavlja muzej na otvorenom.
Srpsko groblje – zaboravljeno blago Stonog Beograda
Blizu Ulice Palotai nalazi se gotovo zaboravljeno Srpsko groblje. Ovde su se ljudi sahranjivali od sredine XVII veka, kada je prostor groblja bio van grada. U pitanju je jedino groblje u ovom gradu na kom se neki od nadgrobnih spomenika smatraju istorijskim spomenicima, a u njegovom centru nalazi se mala pravoslavna kapela posvećena Svetoj Katarini. Najinteresantniji spomenik je groteskna nadgrobna ploča sa skeletom koji drži kosu, a mnoge nadgrobne ploče su i dalje dobro očuvane.
Ukoliko ste se odlučili da krenete na put Stonog Beograda, ne zaboravite da u plan puta ubacite i obližnji Balaton, najveće jezero Centralne Evrope. Balaton ćete najbolje upoznati kroz biciklističku turu za celu porodicu. Zahvaljujući projektu BalatonBike365 biciklistički raj oko jezera obuhvata 1000 km obeleženih staza, 70 tematskih tura i 30 odmorišta. Sajt sa planerima ruta, kao i mobilna aplikacija sa navigacionim sistemom će vam pomoći da organizujete putanje i prilagodite ih svojim interesovanjima.
Više o ostalim atrakcijama i zanimljivostima iz Mađarske potražite na zvaničnoj internet stranici Visit Hungary.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, budite u toku sa novostima i zanimljivostima iz turizma i ugostiteljstva.
