Vićenca, živopisan grad bogat brojnim arhitektonskim delima velikog Andrea Paladia (1508 – 1580), ispod centralnih gradskih ulica krije bogatstvo starog rimskog naselja. Daleke 49. godine pre Hrista, drevna Vicetija dobija status rimske opštine, čime počinje oblikovanje ovog naselja u pravi rimski grad, a njeni stanovnici stiču sva građanska, ekonomska i politička prava. Kreće izgradnja palata, pozorišta, puteva, akvadukteva, foruma i javnih kupatila
Centralni deo antičke Vicetije poklapa se sa strukturom savremene Vićence. Deo skrivene rimske istorije predstavljaju i podzemni ostaci rimskih termi. Smatra se da te terme datiraju iz prve polovine 1. veka nove ere, kada su u gradu podignuti i ostali javni objekti. Tačnu dimenziju i sve sadržaje termi nije moguće odrediti, jer se najveći deo nalazi ispod trga Duomo i prostora ispod same katedrale. Zanimljivo je da su neki od sadržaja javnog kupatila otkriveni ispod drugog gradskog trga – Pjaca dei Sinjori, udaljenog nekoliko stotina metara od Duoma. Današnji centralni trg prekriva prostor antičkog Foruma, koji je i u to doba bio mesto okupljanja, debatovanja i relaksacije. Izvesno je da su Terme Vicetije bile impresivnih dimenzija, ali svakako ni približno velike kao Karakaline i Dioklecijanove terme u Rimu.
No, sadržaji su bili istovetni: Palestra – otvoreno dvorište sa bazenom 20 – 25 metara, šetalište i prostor za vežbanje, rvanje, praktikovanje raznih sportova – pre ili posle kupanja; Apoditerijum – svlačionice podeljene na muške i ženske prostorije, sa policama za odlaganje odeće, Tepidarijum – topla soba kroz koju se prolazi da bi se telo priviklo na temperaturu ostalih prostora; Kaldarijum – vrela soba sa izuzetno toplim bazenom, toplim vazduhom i parom poput one u sauni; Frigidarijum – hladna soba sa hladnim bazenom ili burićima za individualno uranjanje i rashlađivanje; Biblioteka i soba za druženje – sva javna kupatila su imala poseban društveni značaj kao mesto okupljanja, diskutovanja o društvenim zbivanjima, ali i kao prostorije za čitanje i edukovanja iz knjiga koje su svima bile dostupne.
Lekari tog doba, preporučivali su javna kupatila za jačanje organizma, očuvanje zdravlja i isceljivanje od prehlade i slabosti. Istovremeno, kompleks termi imao je bitnu socijalnu ulogu druženja, relaksacije, zabave i održavanje lične higijene.
Od starih termi Vicetije danas su iskopani samo delovi. Rad na ovom arheološkom nalazištu započet je 1949. godine i tek 2024. su njegovi delovi otvoreni za javnost.
Najspektakularniji dostupni deo je Kriptoportik, impresivan nadsvođeni hodnik – galerija, koji obilazi oko gradskog trga, povezujući sve javne objekte. Svodovi su većinom cilindrični ili unakrsno ukršteni. Ovo je građevina koja kombinuje funkcionalnost (leti pravi hlad i štiti od vreline ili omogućuje šetnju po kiši i snegu) i estetiku (skladne arhitektonske forme, zidne freske i podni mozaici).
Dostupni delovi vićentinskog kriptoportika ukazuju na namenu okolnih zgrada. Za sada su otkriveni samo neki od prostora rimskih termi, no postoje i crteži i šeme koji dokazuju svu raskoš njihovog sadržaja. Zbog brojnih objekata koji se nalaze iznad starog rimskog grada, rekonstrukcija celih termi je nemoguća. Glavna gradska crkva Duomo, nalazi se neposredno iznad većine najbitnijih objekata javnog kupatila. Strukturu termi pretpostavljamo upravo analizom kriptoportika koji nas uvodi u različite prostorije. Otkrivene su sobe u kojima se grejao vazduh koji se dalje kanalima sprovodio u tepidarijume i kaldarijume. Svi podovi su bili izdignuti na stubićima sa vazdušnim prostorom za prolaz toplote, a zidovi od opeke udvojeni, kako bi se obezbedilo vertikalno grejanje.
O antičkoj Vicentiji najviše se zna iz pronađenih crteža. Prema njima rekonstruisani su položaj i dimenzije rimskih termi, izgled centralnog bazena sa toplom vodom, mesto ulazaka u apoditerijum (svlačionice), postojanje tepidarijuma, kaldarijuma i frigidarijuma. Većina starih i novih crteža i 3D prikaza, nalazi se u univerzitetskim arhivama, Muzeju grada Vićence i na samom arheološkom nalazištu Rimskog kriptoportika na Pjaci Duomo. Arheološki muzej Vićence sadrži mnoštvo eksponata koji su pronađeni na iskopinama banjskog kompleksa, čime se može stvoriti jasna slika o boravku i užitku u rimskim termama.
Tekst i foto: Branka Bošnjak
Pratite nas na našoj Linkedin, Facebook, Instagram i X stranici, budite u toku sa novostima i zanimljivostima iz turizma i ugostiteljstva.
, ispod centralnih gradskih ulica krije bogatstvo starog rimskog naselja.){kind=link}